پاسخ به سؤالی در مورد اعدام مرتّد
To: SMS_Alamolhoda @ Yahoo.com
Mar 2 at 3:39 PM
بسم الله العلیم
استاد محترم حضرت آیت الله علم الهدی
با سلام و احترام
از آنجایی که مشتاق بودم پاسخ این سوال را از شما دریافت نمایم در قالب استفتاء از حضرتعالی بیان نمودم که امیدوارم شخصا جوابگو باشید :
یکی از احکام اسلام قتل شخص مرتد است که اگر مرتد فطری باشد حتی توبه اش در دادگاه نیز پذیرفته نمی گردد حال با اینکه ما اسلام را دین عطوفت و مهربانی می دانیم و پیامبر را نبی رحمت خطاب می کنیم چطور حق زندگی را از انسانی سلب می کنیم که با تحقیق و از روی تفکر ، دینی را پذیرفته و از اسلام روی برگردانده است و در ضمن اگر همین عمل و قتل در ادیان دیگر وجود می داشت ما آنها را به آدم کشی و داشتن دینی غیر انسانی متهم می کردیم در حالیکه از این حکم در اسلام دفاع می کنیم ؟؟
آیا اینکه ما حق زندگی را از انسانی بگیریم با رحمت و عطوفت تناقض ندارد ؟؟
برخی در پاسخ دلیل آورده اند که چون ارتداد،در واقع یک نوع قیام بر ضد رژیم کشور اسلامی است و اگر به افراد اجازه داده شود هر روز که مایل بودند ، خود را مسلمان معرفی کنند و هر روز مایل نبودند ، از آن خارج شوند (چنان که در صدر اسلام عده ای عمداً دست به این کار زدند)، به زودی جبهه ی داخلی اسلام متلاشی شده ، راه نفوذ دشمنان و عوامل و ایادی آن ها باز خواهد شد و هرج و مرج شدیدی در سراسر جامعه ی اسلامی پدید خواهد آمد ؛ به نظر شما آیا این پاسخ منطقی است و عقل آن را می پذیرد ، یعنی چون من دینی دیگر از روی تحقیق انتخاب نموده ام باید کشته شوم تا آمریکا از من سوء استفاده نکند ؟؟ آیا این خلاف رحمت نیست ؟؟ آیا پیامبر اینگونه می اندیشید ؟ و این با نبی رحمت بودنش منافات ندارد ؟؟
آیا اسلام اینقدر ضعیف و ترسو است که با تغییر دین دونفر یا اصلا صد نفر متلاشی شود ؟؟
برخی دیگر نیز در پاسخ دلیل آورده اند که دین اسلام کامل ترین و آخرین دین الهی است.از این رو ، طبیعی است اسلامی که به دنبال سعادت بشر است ، اجازه ندهد فرد مسلمان به یکی از دین های تحریف شده برگردد یعنی اجازه دادن به انسان برای رها کردن دین کامل و پذیرش دین ناقص عملی غیر عقلانی است ؛ به نظر شما این پاسخ با آزدی اندیشه منافات ندارد و اسلام را دینی دیکتاتور مآبانه معرفی نمینماید ؟؟
از نگاه حقیر پاسخ دوم بسی سست تر و بی پایه تر از پاسخ اول است چرا که در این پاسخ اسلام حق تفکر و اندیشه را از انسان می گیرد .
در بحث ارتداد، حکم مرتد در قرآن قتل نیست در یکی از آیات می فرماید” اگر کسی از دین شما برگشت غصه نخورید خداوند در آینده اقوامی بهتر از آن را میآورد” و یا در آیه ای دیگر میفرماید” کسی که ایمان آورد و بعد مرتد شد و بعد باز ایمان آورد و باز مرتد شد” خداوند اینان را هدایت نخواهد کرد. : مشخص است که اصلا بحث قتل مرتد مطرح نیست. در زمان رسول الله(ص) سه فرقه مرتد شدهاند که پیامبر اکرم هیچ دستوری در مورد آنان صادر نکرد.
به نظر حقیر اینکه فقیهی در زمانی حکمی را نقل نموده وحی نیست و قابل تغییر است ، حال برخی از علما با نقل دوباره ی این حکم و پافشاری بر اجرای دستور اسلام فضای دنیا را علیه اسلام متشنج می کنند و امروزه همانطور که حضرتعالی کاملا آگاه هستید و اشراف دارید این موضوع از پرپحث ترین موضوعات در دانشگاهها است که حتی بسیاری از دانشجوها را نسبت یه اسلام بدبین نموده است .
سخن حقیر این است که چرا باید جوانان ما اسلام را از این حکم بشناسند و چرا ما باید حکمی غیر قابل قبول داشته باشیم که دشمنان از آن سوء استفاده کنند …
حقیر با توجه به شناختی که از حضرتعالی دارم و شما را مجتهدی نواندیش و جامع می دانم خواستم پاسخ سوالم را از حضرتعالی بدانم و در پایان متذکر شوم که این فقط یک شبهه بود که ذهنم را درگیر خودش ساخت و من با ایمانی راسخ معتقد به اسلام هستم و در رحمه للعالمین بودن ختم المرسلین هیچ شکی ندارم.
با سپاس فراوان
م.ز
پاسخ:
بسمه تعالی
سلام علیکم
از حسن ظنّ حضرتعالی نسبت به این حقیر سپاسگزارم. سؤالی که مطرح فرمودید، بسیار فراگیر و مورد ابتلا است و پاسخ کامل و جامع آن مجال واسعی می‌طلبد که در حال حاضر برای این حقیر با توجّه به مشاغل موجود میسّر نیست. امّا آنچه فعلاً به نظر حقیر می‌رسد ـ والله العالم ـ در قالب چند بند تقدیم می‌شود:
۱ ـ وجوب اعدام مرتّد حکم مشهور بین فقهاء اسلام بوده، بلکه ظاهراً فی الجمله مورد اتّفاق تمام مذاهب اسلامی است. نصوص و فتاوا در این مورد روشن‌تر از آن است که بتوان آنها را به آسانی نادیده گرفت. اینکه حکمی در قرآن به صراحت نیامده، دلیل موجّهی برای انکار آن نیست. خصوصاً نزد ما شیعیان که شعار «حسبنا کتاب الله» را شعاری انحرافی و غلط می‌دانیم. اگر قرار باشد تنها به احکام موجود در قرآن اکتفاء گردد، بی‌شکّ اکثریت قریب به اتّفاق احکام موجود ـ حتّی اولیات فقه از قبیل نحوهٔٔ اقامهٔ نماز ـ باید کنار گذارده شوند.
۲ ـ با این همه، حکم اعدام مرتدّ ضروری دین محسوب نمی‌شود و قابل بحث و بررسی است و ممکن است روزی فقهاء نظر متفاوتی را برگزینند و دائرهٔ آن را بسیار محدودتر از آنچه هست بدانند. چنانکه بسیاری از فقها اجرای حدود را منحصر به وقت حضور امام علیه‌السّلام می‌دانند.
۳ ـ به نظر حقیر حکم اعدام مرتدّ یک عقوبت حکومتی است که بیشتر حالت بازدارندگی داشته و برای جلوگیری از سست شدن ایمان مؤمنان تشریع شده است. از این رو حکم ارتداد صرفاً وقتی قابل اجرا است که فرد رسماً تبدّل رأی خود را نزد دیگران اظهار کند.
۴ ـ اثبات ارتداد تنها نزد حاکم شرع جامع شرایط ممکن است و با اندک شبهه‌ای ـ بنا به قاعدهٔ درء ـ حکم آن ساقط است و حاکم موظّف است در مقام اجراء، به قدر متیقّن از موارد آن اکتفاء کند. از این رو حکم مزبور تاکنون بسیار به ندرت اجرا شده است.
۵ ـ در تمام نظام‌های حقوقی دنیا ـ با وجود داعیهٔ آزادی و حقوق بشر ـ عقوبت‌هایی به منظور صیانت از هنجارهای جامعه در نظر گرفته شده که این منافاتی با عطوفت و رأفت انسانی نداشته و به معنای ضعف و ترس یا دیکتاتور منشی نیست. و الا این اشکال را در مورد حدود و تعزیرات مربوط به سایر محرّمات نیز ـ مثل شرب خمر و زنا و همجنس‌گرایی و … ـ می‌توان مطرح کرد و آنها را دیکتاتورمآبانه تفسیر نمود؛ چرا که آزادی عمل فرد را سلب می‌کنند.
۶ ـ در فرض سؤال شما، فرد «با تحقیق» و «از روی تفکّر» از دین اسلام روی گردانده است. بر حسب آنچه عجالتاً به نظر حقیر می‌رسد ـ والله العالم ـ بعید نیست که حدّ مرتدّ در مورد چنین کسی که بدون سوء نیّت و تقصیر و صرفاً به جهت شبهه از دین اسلام بازگشته و دین دیگری را برگزیده، اجراء نشود؛ زیرا عقوبات به حالت اختیار فرد اختصاص دارند، در حالی که تبدّل رأی در فرض مزبور خارج از اختیار وی صورت پذیرفته است. مصداق روشن مرتدّ مستحقّ اعدام، آن کسی است که با علم و اطلاع از حقّانیت دین یا به منظور توطئه و تضعیف ایمان مؤمنان، انکار ضروری دین کند.
در اینجا نکات بسیاری وجود دارد که به فرصت دیگری وا می‌نهیم.
اللهمّ ثبّت قلوبنا علی دینک.
والسلام علیکم و رحمه الله
سیّد محمّد صادق علم‌الهدی
۱۴ اسفند ۹۳